MONOGRAFIA GNIEŹNIEŃSKIEGO LOTNICTWA.

dla Szkolnego Stowarzyszenia Sportów Lotniczych
im. Pułkownika Franciszka Hynka.

Relacja kmdr. por. pil. Jerzego Fijała absolwenta I LO im. B.Chrobrego z 1963r.

        Moje zainteresowanie lotnictwem rozpoczęło się bardzo wcześnie od lektury książek i prasy o tematyce lotniczej.W tych latach takich można było dostać książki takich autorów jak B. Arcta, J.Meisnera P. Clostermana oraz innych. Brałem udział w spotkaniu autorskim Bohdana Arcta w sali kina przy ul. Dąbrówki, gdzie obecnie mieści się restauracja „Europejska”. Byłem również świadkiem startu do tragiczny lotu balonem płk. F. Hynka z placu 21Stycznia. Zajmowałem się modelarstwem lotniczym budując modele latające w prowadzonej przez pana Czerniejewski Czesław modelarni w baraku przy ul. Mickiewicza. Uczestniczyłem w pokazach lotniczych organizowanych w Gebarzewie przez lotników z Powidza i Aeroklubu Poznańskiego. Po rozpoczęciu nauki w Liceum Ogólnokształcącym im. Bolesława Chrobrego na początku roku szkolnego 1960/61 odbył się konkurs na temat lotnictwa przeprowadzony w auli liceum przez lotników z Powidza. Był częścią eliminacji do konkursu międzyszkolnego, który odbył się kilka dni później w sali przy ul. Dąbrówki. Oba te konkursy wygrałem. Nagrodą dla wszystkich finalistów obok nagród rzeczowych było zaproszenie na lotnisko w Powidzu, gdzie zapoznaliśmy się z sprzętem latającym i wykonaliśmy loty pasażerskie na samolotach Jak - 12. Mój samolot pilotował kpt. pil. Michnowski.

      Jesienią 1960 roku przybyli do LO im. Bolesława Chrobrego przedstawiciele Aeroklubu Poznańskiego zapisujący chętnych na mający odbyć się latem 1961r kurs szybowcowy na lotnisku filii AP Gniezno - Nałęcz ( Gębarzewo).Wśród chętnych byłem również ja. W ciągu kolejnych miesięcy prowadzono zajęcia szkolenia teoretycznego z przedmiotów takich jak: historia lotnictwa, przepisy wykonywania lotów i prawo lotnicze, zasady lotu, meteorologia, budowa i eksploatacja szybowców, urządzenia startowe, nawigacja, teoria lotów wyczynowych, osprzęt, spadochrony, higiena. Zajęcia prowadzili instruktorzy i specjaliści z aeroklubu w jednej z klas szkolnych. Kurs teoretyczny zakończono egzaminem. W dniu 29.03.1961r. kandydaci odbyli badania lekarskie w Głównym Ośrodku Badań Lotniczych we Wrocławiu.

W lipcu 1961r rozpoczęto szkolenie praktyczne na lotnisku Gniezno - Nałęcz.

           Po przygotowaniu naziemnym rozpoczęto loty na dwuosobowych szybowcach szkolenia podstawowego SZD 10 Czapla. Starty wykonywaliśmy za wyciągarką Tur. Loty prowadzono w dwu grupach szkoleniowych po 20 uczniów, które prowadzili instruktorzy Aeroklubu Poznańskiego Barbara Grześkowiak i Andrzej Płaziński. W szkoleniu pomagała, będąca na praktyce instruktorskiej Irena Włoch oraz kierownik kursu instruktor Telesfor Szulc .Wyciągarkę Tur obsługiwał p. Józef Siwczak, ściągarki Ryś uczniowie przeszkoleni przez p. Siwczaka. Obowiązki zawiadowcy lotniska pełnił p.Ludwik Szajda. Szybowce i sprzęt techniczny był przechowywany w hangarze, a przyległy barak służył wszystkim jako baza szkoleniowa, sypialnia i stołówka. Loty odbywały się na dwie zmiany: poranną w godzinach 7.00 - 13.00. z przerwą na obiad i odpoczynek , zmiana wieczorna w godzinach 16.00 - 21.00 wieczorna zmiana. Po każdej zmianie odbywało się krótkie omówienie wyników szkolenia. Starty za wyciągarką miały miejsce z południowej części lotniska położonej bliżej miejscowości Żydowo, na oznaczonym narożnikami z płyt pomalowanych na biało terenie Części położona w pobliżu zabudowań lotniskowych nie nadawała się do lądowania. Dla poprawy podejścia do lądowania od strony torów linii kolejowej Gniezno - Września kosztem 150 tyś. złotych przesunięto linię wysokiego napięcia poza tory. Szkolenie w powietrzu odbyło się w dniach 4 - 29.07.1961r. Większość uczniów je ukończyła uzyskując III klasę pilota szybowcowego, wśród nich byli wszyscy uczniowie Liceum Ogólnokształcącego im. B. Chrobrego: Jerzy Fijał ,Eugeniusz Konwiński, Jerzy Kolanowski, Jerzy Nowak, Włodzimierz Przybylski i Jerzy Siekierski. W tym samym czasie przeszedł podobne szkolenie w Lęborku Wojciech Sytek. Wszyscy wymienieni byli uczniami tej samej klasy LO IXB Po zakończeniu tego turnusu, odbył się kolejny w miesiącu sierpniu.

        Na lotnisku pozostał sprzęt używany do szkolenia wzbogacony o szybowce Bocian i Mucha 100A Dla grupy gnieźnian odbyły się loty na Czaplach 6 i 13 sierpnia 61r. Kolejne miały miejsce 7, 10, 12 i 14 czerwca 1962r. Wykonywano je na szybowcu Bocian za wyciągarką. W lipcu 1962 ze względu na szkolenie na lotnisku Kobylnica nie latano z lotniska Nałęcz. W szkoleniu LPW I brali udział wyszkoleni w 1961 roku piloci III klasy oraz w szkoleniu na kursie podstawowym koledzy z naszego LO tacy jak Andrzej Hajder, Andrzej Marzec i Witold Naczas. Loty na lotnisku Nałęcz wznowiono w sierpniu startując za wyciągarką na szybowcach Czapla i Mucha w dniach 27, 29, i 31. Kontynuowane były we wrześniu w dniach 2, 3, 4, 25, 29 i 30. W październiku latano dnia 6, 7i 14 – tego, kończąc sezon 62r..W 1963r. loty wykonano 27.06..Na lotnisku Nałęcz oprócz tych lotów organizowano zawody spadochronowe na celność lądowania, służyło jako lotnisko etapowe przy ściąganiu szybowców z terenów przygodnych biorących udział w Szybowcowych Mistrzostwach Polski i szeregu lądowaniach w trakcie przelotów z innych aeroklubów. Imprezy te zabezpieczali członkowie filii Aeroklubu z Gniezna. Wykonywali również loty modelarze między innymi z Koła Lotniczego przy LO im B. Chrobrego. Koło to powstało w 1960 r. Jego założycielami byli uczniowie J. Fijał i E. Konwiński oraz A.Brzeziński i K. Jaśkowiak Liczyło 30 członków. Korzystało ono dzięki uprzejmości dyrekcji z pracowni technicznej pod opieką profesora Zygmunta Staniszewskiego, gdzie modelarze budowali modele latające. Koło obok modelarstwa lotniczego, propagowało lotnictwo prowadząc stałą gablotkę z nowościami lotniczymi w holu przy wejściu do budynku szkoły i organizując wystawy wykonanych modeli latających i kartonowych. Materiały modelarskie uzyskano z sekcji modelarskiej Aeroklubu Poznańskiego, a zdjęcia do gabloty i prasę lotniczą z jednostki w Powidzu . Po zdaniu w 1963roku matury i egzaminów do OSL w Dęblinie, zostałem skierowany na dalsze szkolenie lotnicze w ramach LPW II w Jeżowie Sudeckim, gdzie od 1 lipca do 15 sierpnia poznałem prawdziwą przyjemność intensywnego latania na szybowcach wzbogacając swoje doświadczenie lotnicze o 65 godzin .

        Po zakończeniu tego turnusu dalsze szkolenie kontynuowałem w Radomiu, gdzie po przeszkoleniu teoretycznym do końca października latałem na samolotach TS - 8 „Bies”. Od początku 1964roku rozpocząłem naukę w OSL w Dęblinie zakończoną promocją do stopnia podporucznika i uzyskaniem III klasy pilota myśliwskiego na samolotach Lim - 2. Od stycznia 1967 do lutego 1988r. pełniłem zawodową służbę wojskową w lotnictwie Marynarki Wojennej zaczynając jako pilot rozpoznania taktycznego na samolotach Lim w 15 Samodzielnej Eskadrze Rozpoznawczej MW, a kończąc służbę jako jej dowódca. Po rozwiązaniu jednostki i przeszkoleniu na śmigłowce odbywałem dalszą służbę w 18 Eskadrze Ratowniczo - Łącznikowej, a po reorganizacji w 1 Dywizjonie Lotniczym MW latając na śmigłowcach Mi - 2 i W - 3 Sokół i Anakonda. Służbę wojskową zakończyłem w 1997r. Jako dowódca eskadry C 1dlMW uzyskując nalot 3500 godzin.

           Po maturze część kolegów związała się zawodowo z lotnictwem jak E. Konwiński, który ukończył TOSWL w Oleśnicy jako prymus w 1966r. i służył w 34 plm OPK na Oksywiu. W. Sytek po ukończeniu tej samej szkoły służył w jednostce lotniczej w Powidzu. Wł. Przybylski po WSMW służył w WOP na Westerplatte. Natomiast instruktorem Aeroklubu Poznańskiego został Jerzy Siekierski. Z lotnictwem również związał się uczeń LO im. B. Chrobrego Hubert Sauer, który po ukończeniu w 1964r. OSL w Dęblinie Służył w 51 plmsz w Pile, gdzie w sierpniu1966r. zginął w wypadku lotniczym na samolocie Lim-5M. Pochowany jest na cmentarzu w Gnieźnie przy ul. Wrzesińskiej.

                                                                                                          J. FIJAŁ